ลงพื้นที่ ไปเรียนรู้ ไปกินอยู่กับชุมชน
ธงชัย ยงยืน
วันที่ 26 ตุลาคม 2562 ผมเดินทางมุ่งหน้าสู่บ้านจะบูสี ตามนัดหมายกันคร่าวๆ กับผู้นำชุมชน ระยะทางเกือบ 300 กิโลเมตร ตามเส้นทาง เชียงใหม่ – เชียงราย – แม่จัน แล้วเดินทางต่อบนเส้นทาง แม่จัน-แม่อาย ถึง กม.51 เลี้ยวขวาขึ้นดอยแม่สลองอีกร่วม 50 กิโลเมตร
ลัดเลาะตามไหล่เขาสูงชัน สลับทิวสนเป็นระยะ เส้นทางคดเคี้ยว มีความยากระดับ 7 (ประเมินตามความสามารถคนขับที่ไม่ชินเส้นทางนะครับ) ไม่เหมาะโดยประการทั้งปวงสำหรับการเดินทางหลังตะวันตกดิน กว่าจะมาถึงก็เกือบพลบค่ำ พักพอหายเหนื่อยก็นั่งล้อมวงคุยกันต่อครับ
บ้าน จะบูสี ตามคำบอกเล่า พี่อมรรัตน์ ผู้นำชุมชน เป็นชุมชนชาติพันธุ์ มูเซอแดงหรือ “ลาหู่” มีทั้งหมด 30 หลังคาเรือน เป็นหมู่บ้านที่มีประวัติการตั้งถิ่นฐานมากกว่า 100 ปี แต่เดิมชื่อ “บ้านจะคะต่อ” ซึ่งเป็นชื่อผู้นำหมู่บ้านคนแรกที่มีการก่อตั้งหมู่บ้านแห่งนี้ ในช่วงเวลานั่น มีโจรปล้นชาวบ้านบ่อยมาก จนผู้เฒ่าจะคะต่อ ได้ตัดสินใจย้ายไปตั้งถิ่นฐานที่ดอยซึเดย์
หลังจากผู้เฒ่าเสียชีวิตลง ประจวบเหมาะกับเหตุการณ์สงบลงชาวบ้านจึงย้ายกับมายังหมู่ย้านเดิม และได้ตั้งชื่อใหม่เป็น “บ้านจะบูสี” ตามชื่อผู้นำหมู่บ้านในตอนนั้น ปัจจุบัน มีพ่อจะหว่ะ อากุโล เป็นผู้นำหมู่บ้าน มีอากู่ มูเซอ เป็นโตโบ หรือผู้นำศาสนา เป็นศูนย์รวมจิตใจของชาวบ้าน
ชาวบ้านจะบูสีนับถือศาสนาตามบรรพบุรุษที่สืบทอดกันต่อมาเป็นรุ่น ๆ การทำอาชีพส่วนใหญ่ จะทำไร่ปลูกข้าวปลูกข้าวโพด เลี้ยงสัตว์ และรับจ้างทั่วไป เนื่องจากเป็นหมู่บ้านบริวาร และไม่อยู่เงื่อนไขของการตั้งหมู่บ้านได้ ทำให้การเข้าถึงสิทธิ์พื้นฐานของการพัฒนาชุมชน ของรัฐจึงเข้าไม่ถึงชุมชนแห่งนี้
ด้วยความพยายามพึ่งตัวเองบนฐานทรัพยากรที่มีอยู่ ชุมชนที่ตั้งอยู่ท่ามกลางธรรมชาติ และเป็นหมู่บ้านสุดท้ายที่เส้นทางเข้าถึง รวมทั้งวิถีชีวิตดั้งเดิม ชาวบ้านจึงร่วมกันทำเป็นการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมชุมชน
เพื่อสร้างรายได้เสริมให้กับชนเผ่า มีโฮมสเตย์ รับรองสำหรับนักท่องเที่ยว ซึ่งเดินทางมาอย่างต่อเนื่อง ในขณะเดียวกัน เหล้าก็เริ่มเป็นปัญหาของชุมชน ผมจึงมาด้วยเหตุนี้ครับ
โปรดติดตามตอนต่อไปครับผม
ขอขอบคุณ พี่อมรรัตน์ รัตนาชัย,โตโบอากู่ มูเซอ ,พ่อจะบู แสนภู ,พ่อจะหว่ะ อสกุโลผู้นำชุมชนและทุกๆคนที่ล้อมวงคุยกันครับ